- Cele projektu
- MAPY
- Zadania projektu
- Partnerzy
- Promocja i informacja
- Materiały informacyjne
- Aktywności
- Strona dostępu do danych
- Kontakt
XXXVI Wszechnica Biebrzańska:
Czerwone Bagno - relikt torfowisk wysokich?
Zobacz plakat
Badania ssaków
Biebrzański Park Narodowy (BPN) jest największym parkiem narodowym w Polsce. Jego obszar, obejmujący około 600 km2 bagien i podmokłych lasów jest unikalnym na skalę europejską miejscem do obserwacji zespołu ssaków kopytnych (z dominującym łosiem Alces alces (Fot. 1) i pozostałymi, mniej licznymi gatunkami: jeleniem Cervus elaphus, sarną Capreolus capreolus i dzikiem Sus scrofa) i ich interakcji z występującymi na terenie BPN dwoma gatunkami dużych drapieżników: wilkiem Canis lupus i rysiem Lynx lynx.
W ramach badań nad ssakami w projekcie Ochrona bioróżnorodności Czerwonego Bagna realizowane były dwa pakiety zadań.
1. Określenie liczebności i struktury przestrzennej populacji wilków
W celu określenia rozmieszczenia i liczebności wilków prowadzone były tropienia (Fot. 2) oraz obserwacje całoroczne polegające na zbiorze informacji na temat występowania wilków (obserwacje bezpośrednie, tropy, wycie, rejestracja ofiar, itp.). Dodatkowo, w celu określenia wybiórczości pokarmowej drapieżników zbierano odchody wilków oraz identyfikowano znajdowane resztki ofiar. Zebrane próby odchodów analizowane są w laboratoriach ZBS PAN – wykonywane są zarówno analizy składu pokarmowego, jak i analizy genetyczne. Na podstawie części zebranych danych wstępnie oszacowano rozmieszczenie i liczebność wilczych watah na terenie BPN (Ryc. 1).
2. Określenie struktury zespołu oraz liczebności i preferencji środowiskowych ssaków kopytnych
Zastosowane metody obejmują liczenia zgrupowań odchodów poszczególnych gatunków kopytnych na 22 transektach wyznaczonych na terenie BPN (Fot. 3, Ryc.2), zbiór obserwacji ssaków kopytnych (prowadzonych przez pracowników, studentów i wolontariuszy ZBS PAN oraz pracowników BPN), a także coroczne pędzenia próbne na terenie BPN, współorganizowane przez ZBS PAN. Åącznie w ramach projektu zebrano 4000 obserwacji dzikich ssaków kopytnych. Na podstawie zebranych do tej pory 1534 obserwacji 2770 łosi przeprowadzono analizę struktury socjalnej oraz wybiórczości środowiskowej populacji łosi na terenie BPN. Obserwacje zawierały informacje o płci i wieku osobników, co pozwoliło na stwierdzenie, że najwyraźniejsza segregacja płci miała miejsce poza sezonem rozrodczym, podczas gdy zgrupowania łosi występowały tylko w tym okresie. Samce i samice różniły się w preferencjach siedliskowych. Obie płcie wybierały częściej wybierały środowiska leśne niż otwarte tereny, natomiast gdy przebywały na terenach otwartych, preferowały obrzeża lasów (bliskość kryjówki). Wzorzec ten nie dotyczył okresu wiosennych ocieleń, kiedy obie płcie pozostawały dalej od lasu i kiedy preferowały środowiska bagienne, najprawdopodobniej ze względu na dostępność wczesnowiosennych roślin zielnych.
Prezentacja "Social structure and habitat preferences of moose population in Biebrza National Park"
Fot. 1. Åoś Alces alces na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego (fot. Karol Zub)
Fot. 2. Tropy wilka Canis lupus (fot. Adrian Tołkacz)
Fot. 3. Prace terenowe na transektach (fot. Adrian Tołkacz)
Ryc. 1. Terytoria watah wilczych w sezonie 2008/2009 (Tomasz Borowik)
Ryc. 2. Transekty wyznaczone na terenie BPN (Tomasz Borowik)
Tabela – Podsumowanie obserwacji drapieżników i ssaków kopytnych na obszarze Biebrzańskiego Parku Narodowego w ramach zadania Badania ssaków
| Liczba obserwacji ssaków kopytnych na obszarze Biebrzańskiego Parku Narodowego |
|
|||||||||||||||||||||
| łoś | jeleń | sarna | dzik |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
| 1998-2006 | 350 | 134 | 14 | 12 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
| 2007 | 654 | 113 | 358 | 126 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
| 2008 | 344 | 147 | 367 | 237 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
| 2009 | 296 | 133 | 314 | 180 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
| 2010 | 33 | 30 | 50 | 41 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
| Suma | 1677 | 557 | 1103 | 596 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
| Dane z monitoringu dużych drapieżników na obszarze Biebrzańskiego Parku Narodowego |
|
|||||||||||||||||||||
| wilk | ryś |
|
||||||||||||||||||||
| nora rozrodcza | obserwacje szczeniąt | obserwacje bezpośrednie | tropy | słyszane wycie | ofiary wilków | obserwacje bezpośrednie | tropy |
|
||||||||||||||
| łoś | sarna | jeleń | dzik |
|
||||||||||||||||||
| 2007 | 1 | 1 | 18 | 89 | 20 | 3 | 0 | 0 | 2 | 2 | 2 |
|
||||||||||
| 2008 | 1 | 0 | 16 | 191 | 32 | 6 | 2 | 3 | 0 | 0 | 1 |
|
||||||||||
| 2009 | 1 | 0 | 11 | 220 | 15 | 2 | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 |
|
||||||||||
| 2010 | 0 | 1 | 3 | 7 | 1 | 2 | 1 | 4 | 1 | 0 | 0 |
|
||||||||||
| Suma | 3 | 2 | 48 | 507 | 68 | 13 | 3 | 7 | 4 | 3 | 3 |
|
||||||||||
