- Cele projektu
- MAPY
- Zadania projektu
- Partnerzy
- Promocja i informacja
- Materiały informacyjne
- Aktywności
- Strona dostępu do danych
- Kontakt
XXXVI Wszechnica Biebrzańska:
Czerwone Bagno - relikt torfowisk wysokich?
Zobacz plakat
Siedliska i gleby hydrogeniczne
Rozwój torfowiska i proces akumulacji torfu na obszarze Czerwonego Bagna rozpoczął się około 13600 lat temu, w rezultacie zabagnienia mineralnego podłoża. Jedną z inicjalnych fitocenoz torfotwórczych było zbiorowisko z mchem Scorpidium scorpioides. Wytworzyło ono spągową warstwę torfu mszystego o miąższości do 20-30 cm. W kilku miejscach jest on podścielony cienką warstwą torfu lub piasku humusowego zawierającego liczne fragmenty drewna sosny pospolitej Pinus sylvestris.
Około 12800 lat temu w wielu miejscach rozpoczęła się akumulacja osadów jeziornych (gytii). Ich miąższość w złożu różnicuje się od kilku do 180 cm. Wśród nich występują utwory o dużym udziale węglanu wapnia, głównie gytia wapienna (50-80% CaCO3).
Zlądowacenie większości zbiorników wodnych nastąpiło około 7700 lat temu. Przez kolejne kilka tysięcy lat, większą część dzisiejszego Czerwonego Bagna zajmowały zbiorowiska torfotwórcze z dominującymi turzycami nitkowatą Carex lasiocarpa i sztywną C. elata, oraz z istotnym udziałem trzciny pospolitej Phragmites communis. Skład botaniczny torfów w środkowej części złoża wskazuje na następstwo zbiorowisk: Caricetum lasiocarpae typicum → Caricetum elatae → Caricetum lasiocarpae caricetosum elatae. Kształtowały się one w warunkach intensywnego podtapiania terenu przez wody gruntowe, napływające z przyległych sandrów, przy okresowym udziale zasilania wodami zalewowymi. Gromadziły się w nich średnio i słabo rozłożone torfy turzycowo-mszyste i turzycowe. Ich miąższość dochodzi do 330 cm.
W warunkach zwiększania się udziału wody opadowej w zasilaniu siedlisk, w środkowej części obiektu pojawiły się zbiorowiska z udziałem mchów torfowców Sphagnum sp. Kolejno kształtowały się zbiorowiska: Caricetum lasiocarpae sphagnetosum → Sphagnum-Betula pubescens → zbiorowisko z wełnianką pochwowatą Eriophorum vaginatum. Miąższość powstałych w nich średnio i słabo rozłożonych torfów brzezinowych i mszarnych dochodzi do 60 cm.
W wyniku akumulacji różnego rodzaju torfu i gytii w obszarze Czerwonego Bagna powstało złoże o miąższości do 4,6 m. Wyraźnie mniejsze miąższości, wynoszące poniżej 2 m występują w jego zachodniej części. Dominują w nim dwa rodzaje torfów: torf turzycowiskowy (Magnocaricioni) i mechowiskowy (Bryalo-Parvocaricioni). Torf turzycowiskowy jest reprezentowany głównie przez torf turzycowy (Cariceti), a na obrzeżach obiektu – przez torf turzycowo-trzcinowy (Carici-Phragmiteti). Torf mechowiskowy występuje głównie jako torf turzycowo-mszysty (Carici-Bryaleti), a w spągu złoża – jako torf mszysty (Bryaleti). Buduje on dwie warstwy rozdzielone warstwą torfu turzycowiskowego. W brzeżnych fragmentach pokładu występują również torfy olesowe (Alnioni) i szuwarowe (Limno-Phragmitioni). Wierzchnia warstwa środkowej części złoża jest zbudowana z przejściowego torfu brzezinowego (Betulioni) oraz przejściowych i wysokich torfów mszarnych (Minero- i Ombro-Sphagnioni). W całościowym ujęciu w złożu przeważają utwory średnio rozłożone, a w spągu i stropie – o małym stopniu rozkładu.
W środkowej części obiektu utrzymują się żywe torfowiska wysokie i przejściowe z przeważającymi glebami torfowymi silnie zabagnionymi, a w strefach brzeżnych i w rejonie grądów – torfowiska niskie z glebami słabiej zabagnionymi oraz wykształcone po ich odwodnieniu murszowiska z glebami torfowo-murszowymi słabo zmurszałymi.
